Data modyfikacji: Środa, 26.01.2022

Cyberpunk - co to? Historia gatunku. Filmy, książki i gry cyberpunk

Premiera polskiej gry studia CD Projekt RED sprawiła, że gatunek cyberpunku stał się niezwykle popularny. Pojęcie to nie zostało jednak wymyślone przez twórców Cyberpunka 2077, tylko towarzyszy nam już od kilkudziesięciu lat. W tym tekście wyjaśnię wam, czym dokładnie jest cyberpunk oraz jakie dzieła najlepiej reprezentują wizję tego gatunku.

Cyberpunk – co to?

Cyberpunk to nurt w popkulturze będący specyficzną odmianą fantastyki naukowej, czyli gatunku science-fiction. Słowo „cyberpunk” po raz pierwszy zostało użyto w 1983 roku przez Bruce’a Bethke. Tak nazywało się jego opowiadanie, które trafiło do antologii „Amazing Stories”. Mimo wszystko za ojca gatunku uznajemy Williama Gibsona – jego literacka „Trylogia Ciągu” ukształtowała najważniejsze cechy cyberpunku, jakie do dzisiaj powielane są przez innych twórców.

Choć akcja cyberpunkowych dzieł rozgrywa się w zaawansowanej technologicznie przyszłości, to jednak nie sam rozwój techniki jest najważniejszym aspektem, tylko jego oddziaływanie na ludzi. Większość powieści, gier czy filmów osadzonych w cyberpunkowym uniwersum porusza wiele filozoficznych oraz teologicznych kwestii, próbując odpowiedzieć na pytanie, czym tak naprawdę jest człowieczeństwo.

Najważniejsze cechy cyberpunku

Żeby dane dzieło popkultury mogło być traktowane jako reprezentant cyberpunku, musi spełniać kilka podstawowych kryteriów. Oczywiście nie wszystkie elementy muszą występować w każdym tworze. Poniżej znajdziecie najważniejsze z nich:

akcja osadzona w przyszłości, technologia ma duży wpływ na społeczeństwo,
istnienie Sztucznej Inteligencji,
ludzie coraz bardziej zaczynają zmieniać się w maszyny poprzez biowszczepy, implanty oraz przenoszenie świadomości do komputerów,
dystopijny świat, w którym wielkie korporacje przejmują kontrolę nad praktycznie każdym aspektem życia człowieka,
wyraźny rozłam społeczeństwa – część ślepo wierzy technologii, natomiast wiele osób stawia opór rozwojowi lub jest na niego zbyt biedna,
akcja rozgrywa się zarówno na przestrzeni rzeczywistej, jak i wirtualnej,
wulgarna, pesymistyczna i przeseksualizowana wizja świata.

Gry cyberpunk – w co warto zagrać?

Cyberpunk 2077

Najważniejsze dzieło w dorobku polskiego studia CD Projekt RED. Twórcy zabrali nas do niebezpiecznego Night City, gdzie społeczeństwo żyje w ciągłej niepewności o swoją przyszłość. Niektórzy dają się pochłonąć korporacyjnym trybikom, inni przyjmują życie oddalonych od społeczeństwa Nomadów, zaś pozostali próbują jakoś przeżyć lub dołączają do gangów.

Cyberpunk 2077 doskonale wprowadza graczy do tego gatunku popkultury, dając im ogromną swobodę działania poprzez możliwość rozwijania postaci w takim kierunku, jaki uważamy za słuszny.

Sprawdź również naszą recenzję gry Cyberpunk 2077.

Seria Deus Ex

Zanim do sprzedaży trafiło dzieło CD Projekt RED, to właśnie seria Deus Ex dzierżyła miano najlepszych gier osadzonych w klimatach cyberpunku. Starsze odsłony cyklu dzisiaj mocno zalatują myszką, lecz tego samego nie można powiedzieć o grze Deus Ex: Bunt Ludzkości i jej kontynuacji zatytułowanej Rozłam Ludzkości.

Głównym bohaterem serii jest naszpikowany technologią agent Adam Jensen, który nie tylko doskonale radzi sobie w bezpośredniej walce, ale również jest zdolny do hakowania komputerów i przejmowania kontroli nad zaawansowanymi technologicznie urządzeniami.

Watch Dogs: Legion

Seria Watch Dogs już od pierwszej części bardzo mocno skupiała się na wpływie technologii na życie człowieka, lecz dopiero przy okazji trzeciej części twórcy poszli całkowicie w stronę cyberpunkowego klimatu. Tym razem Ubisoft zabrał nas do Londynu, w którym rozwój sztucznej inteligencji z jednej strony ułatwił życie wielu mieszkańcom, ale z drugiej doprowadził do ruiny pozostałych.

Chociażby przez to, że w wyniku automatyzacji duża liczba pracowników straciła swoje posady. Żeby tego było mało, na skutek ataków terrorystycznych do ochrony stolicy Wielkiej Brytanii została zatrudniona organizacja militarna Albion. Jak się natomiast okazuje, jej cele dosyć mocno odbiegają od tego, żeby ludziom żyło się lepiej i bezpieczniej.

Sprawdź również naszą recenzję Watch Dogs: Legion.

Detroit: Become Human

W wizji świata przedstawionego przez francuskie studio Quantic Dream, ludzie żyją w symbiozie z humanoidalnymi androidami, które nie tylko pełnią funkcję służących, ale również stróżów prawa. Niestety w Detroit: Become Human nie każdy mechaniczny człowiek ma powody do radości, ponieważ część społeczeństwa nadal nie może pogodzić się z ich egzystencją. Narastające napięcie może doprowadzić do jednego – otwartego konfliktu.

Seriale i filmy cyberpunk – co dla miłośników kina?

Seria “Blade Runner”

Pierwszy “Blade Runner” z 1982 roku to absolutna klasyka. Pierwszy film science-fitcion, który w tak odważny i kreatywny sposób podszedł do tematyki cyberpunku. Echo tej produkcji odbija się do dzisiaj w popkulturze, co można zaobserwować chociażby po warstwie wizualnej współczesnych dzieł.

Kontynuacja z 2017 roku wydawała się być tworzona na siłę, lecz doświadczony reżyser Denis Villeneuve po raz kolejny oczarował widzów swoją wizją, która pod względem klimatu w niczym nie odstawała od oryginału Ridleya Scotta.

“Altered Carbon”

W tym przypadku mamy do czynienia z serialem, który oparty został o serię książek autorstwa Richarda Morgana. Akcja pierwszego i drugiego sezonu rozgrywa się w futurystycznej przyszłości, gdzie ciało pełni wyłącznie rolę powłoki, a „duszę” można przenosić pomiędzy dowolnymi ciałami. Mroczna wizja świata, w której śmierć praktycznie nie istnieje.

Cykl “Matrix”

Dzieło sióstr Wachowskich to cyberpunk pełną gębą – wystarczy, że większa część cyklu rozgrywa się w wirtualnej rzeczywistości, kontrolowanej przez maszyny. „Matrix” to klasyka, obok której trudno przejść obojętnie. Nawet jeśli kontynuacje zawodzą, to jednak pierwsza część do dzisiaj robi wrażenie, zarówno warstwą techniczną, jak i merytoryczną.

Cykl “Robocop”

Paul Verhoeven w swoim „Robocopie” z 1987 roku zabrał nas do mrocznej wizji przyszłości, w której miasto Detroit zostało niemalże w pełni przejęte przez zorganizowane grupy przestępcze. Jeden z policjantów zostaje brutalnie zamordowany przez gang, ale z pomocą technologii, Alex J. Murphy zostaje przywrócony do żywych. Nie przypomina już jednak dawnego siebie, ponieważ od teraz za jego ciało robi zaawansowana mechaniczna powłoka.

Książki cyberpunk – literatura dla fanów science-fiction

„Trylogia Ciągu”, William Gibson

Jeśli chcecie poznać klasykę cyberpunku, to obowiązkowo musicie zapoznać się z dziełami Williama Gibsona. W skład „Trylogii Ciągu” wchodzą następujące powieści: „Neuormancer”, „Graf Zero” oraz „Mona Liza Turbo”. W każdej z książek znajdziecie cyberpunkowe motywy, które do dzisiaj funkcjonują w popkulturze.

„Czy androidy marzą o elektrycznych owcach”, Philip K. Dick

To na podstawie tej stosunkowo krótkiej powieści powstał film „Blade Runner. Dzieło Philipa K. Dicka jest jednak na tyle unikatowe, że pomimo seansu nadal warto się nim zainteresować. Pisarz skupił się w swoim dziele na trochę innych aspektach, niż Ridley Scott w kinowej adaptacji. Dzięki temu znana widzom historia nabiera nowego wymiaru i pozwala w inny sposób spojrzeć na relację pomiędzy ludźmi a androidami.

Cykl „Gamedec”, Marcin Przybyłek

Na liście nie mogło również zabraknąć tego polskiego akcentu. „Gamedec” to seria książek, za którą odpowiada rodzimy pisarz Marcin Przybyłek. Do tej pory powstało sześć tomów, a w 2021 roku do sprzedaży trafi gra wideo oparta na wydarzeniach z serii.